thấy mí bạn đi chơi Mekong Delta dzui wé nhưng vẫn còn thiếu thiếu cái gì đó đặc trưng của vùng Mekong nên copy entry này từ blog của 2lu'a nhằm zới thịu tới mí bạn 1 nét văn hoá miệt vườn nữa. Enjoy nhé!!!
Ở vùng nông thôn miền Tây Nam Bộ, bạn dễ dàng gặp hình ảnh cái cầu cá.
rong ngôn từ, tiếng Việt và tiếng Ăng-lê, có nơi gọi là cầu cá (fish-pond toilet), có nơi gọi là cầu tõm, cầu lửng, cầu treo (overhung toilet), có nơi gọi là nhà vệ sinh, cầu tiêu, nhà xí, WC, toilet trên sông/kênh (river/canal toilet). Tuy nhiên, tên gọi cầu cá phổ biến hơn hết - tui cũng thik cái tên này...
( con người hòa mình vào thiên nhiên và trời đất )
Đó là một cái cầu tiêu kiểu tạm bợ gồm một khung che gác trên bốn cây cọc cắm lơ lửng trên ao cá hoặc sông rạch và nối với đất liền bằng một cái cầu nhỏ.
Vật liệu làm cầu thì rất đa dạng, kiểu "có gì xài nấy". Cầu và cọc đỡ có thể là một khúc cây gòn sống, các nhánh cây tre tầm vông, hoặc các thanh gỗ hoặc sang hơn là mấy thanh cọc bằng bê tông cốt thép.
Còn "nhà cầu" thì thực chất là cái vành che cao vừa đủ, chừng bằng hoặc nhích hơn đầu gối người lớn một chút. "Nhà cầu" có thể là cái thùng phuy cắt ngang khoảng 1/3 chiều cao, hoặc bốn tấm ván gỗ hoặc mấy tấm tôn kẽm ghép lại, nghèo hơn thì che chắn bằng lá dừa nước hoặc bất kỳ vất liệu phế thải nào lượm lặt được.
Nhà nào sang một chút thì làm thêm mái che phía trên để che nắng tránh mưa. Cầu cá trông xa xa giống như một nhà sàn nhỏ hoặc một nhà thủy tạ cỏn con, không có sàn đáy...
Dễ dàng và đơn giản, người đi cầu cứ việc bước qua cầu dẫn, ngồi vào nhà cầu và cứ tự nhiên ngồi cầu lơ lửng trên không trung và vô tư xả xuống cầu các chất thải trong người xuống "thể giới dưới chân mình".
Phía dưới ao, người dân thường nuôi cá vồ, cá tra, cá trê phi,... để chúng "tận dụng" chất thải người và qua một quá trình biến đổi sinh học - hoá học phức tạp (mà còn lâu các nhà khoa học làm được) thành một dạng chất đạm, chất béo mới trong cơ thể sống của chúng.
Người đi cầu có thể ngồi ngắm mây trời thoáng đãng, hít cái không khi thôn dã, đọc nhật báo hoặc ngó xuống đàn cá tranh nhau các thứ "rơi rớt" của mình . Xả xong "bầu tâm sự", người ta chỉ việc nhẹ nhàng xài giấy báo, giấy Kiss Me hoặc thậm chí xài lá chuối khô hoặc lá vú sữa để "làm sạch" và đi ra mà không phải bận tâm dội cầu gì cả. Bạn nên mặc quần rộng và nhẹ khi đi cầu cá ...
( tui ko thik kiểu này, ai đứng sau lưng thấy hết )
Có lẽ không sao biết được ai là người đầu tiên phát minh ra kiểu nhà cầu này.
Thật ra, cầu cá là một bước tiếp nối các kiểu "cầu tõm" trên sông và trên thuyền ghe. Dân Việt mình trong quá trình Nam tiến, cứ đi dọc theo chiều dài đất nước, dừng chân lại ở những nơi có nguồn nước, bờ biển, dòng suối, cửa sông...
Phương tiện đi xuống miền Nam chủ yếu là ghe xuồng, sống trên ghe, ăn uống, sinh hoạt trên ghe và cũng thải xuống nước từ chiếc ghe xuồng của mình. Khi lên bờ làm nhà định cư, dân mình vẫn còn mang theo tập quán đó... mà làm nên cái cầu cá. Chữ "cầu" dùng lập đi lập lại... Một số nhà văn, nhà báo còn coi đi cầu cá như một đặc thù văn hóa sông nước Nam bộ ...
Hỏi, sao bà con thích xài cầu cá quá vậy? Ai nấy đều cười, giải thích gọn lại như thế này:
1. phần đông nông dân đều nghèo, nhà ở không đủ chắc chắn, con cái không đủ tiền học thì lấy đâu có đủ tiền để mua vật liệu làm một nhà cầu hợp vệ sinh
2. họ ưa sự tự do thoáng mát, ít ai chịu nhốt mình trong bốn bức vách chật hẹp hôi hám và ruồi bọ
3. việc nuôi cá để "xử lý chất thải người" như là một nguồn thu nhập phụ mà ít đầu tư vốn
4. loại cầu này không cần phải dội nước nhiêu khê, và cuối cùng một số người xem chỗ đi cầu là nơi "gặp gỡ, giao lưu" nói chuyện với người cùng xóm hoặc là nơi thư giãn, xem cá tranh ăn...
Khá nhiều chuyện buồn cười quay quanh cái cầu cá!
Có một đoàn ca sĩ xuống một vùng nông thôn nọ diễn, trong đoàn có một cô ca sĩ "sao" đang lên, cô này bữa trước ăn uống sao đó, bụng dạ không ổn, bí chỗ mới chạy đến một cầu cá vồ bên đường . Trẻ con, đàn bà hay biết, kéo đến bu coi "ngôi sao ngồi ị" đông nghẹt . Cô này hoảng hốt, muốn đứng dậy nhưng kẹt nỗi cô đang bận cái quần Jean chật cứng, đứng lên thì ... khó kín. Ngặt quá, cô phải móc điện thoại di động gọi mấy người trong đoàn đến tiếp cứu, nhờ người đem tấm khăn lớn che kín cho cô này đứng dậy... kéo quần.
Một chuyện nữa, mấy thầy cô giáo trẻ xuống nông thôn dạy học, sáng sớm phải giải quyết vấn đề vệ sinh. Dù không hẹn nhau nhưng cả cô lẫn thầy đều gặp nhau một chỗ ngoài cầu cá. Mấy thầy, mấy cô sượng sùng ngồi quay mặt ra đường, học trò đi ngang qua, em nào cũng vòng tay cúi đầu: "Chào thầy ạ!", "Chào cô ạ!", còn mấy phụ huynh đi qua thì tự nhiên: "Ông thầy khoẻ chớ?", "Cô giáo dậy sớm dữ ha?" làm thật sự mấy cô thì đỏ mặt, mấy thầy lúng túng.
Nhưng sau đó quen dần, cái e thẹn, mắc cỡ cũng bớt đi vì ai trong làng cũng thấy bình thường...
Trẻ con Việt kiều, các ông Tây bà đầm lạ lắm với thứ cá dưới cầu. Họ không quen kiểu ngồi xổm như dân quê. Có ông Tây đi thử, vừa ngồi kiểu lom khom, vừa cười khùng khục, rồi mở máy chụp hình chụp lia lịa mấy con Catfish của Việt Nam.
Chẳng may cầu đột ngột gãy, có lẽ chịu không nổi cái thân hình sêm sêm 180 pounds, ông này té sụp xuống ao cá, la khóc ầm ĩ: "Help..., Help me!!!". Mấy đám con nít, thanh niên theo coi, vội vàng kéo ổng lóp ngóp lội vô bờ, cả quần áo, giấy tờ, máy ảnh,... đều ướt bẩn và hôi hám. Ông Tây này miệng cứ só rì, só rì liên tục rồi thanh kiu mấy đứa nhỏ giúp ổng lên bờ, dẫn đến lu nước bên hông nhà dội rửa áo quần chân tay. Dù hơi xót bụng vì lu nước mưa dành cho ăn uống mà ông Tây không biết cứ tự nhiên xối rửa, các bà già quê Nam bộ vẫn dễ dãi, còn chép miệng: "Tội nghiệp ... cái thằng Tây, ở bển đang sướng, qua đây đi cầu cá làm chi cho khổ vậy?". Đám sồn sồn mấy bà vừa kể chuyện, vừa vạch áo cho con bú tí, vừa ôm bụng cười, có biết ổng hét lên cái gì đâu?, "Té xuống hầm Cá dồ mà cứ la Heo Heo hoài !!!"...
Kể sơ sơ bi nhiêu đó đủ để pàkon mường tượng ra cái cầu cá nó đáng iu như thế nào. Cho nên bi giờ nhà dì tui mặc dù có toilet trong nhà nhưng tui vẫn thik ra ngồi cầu cá để ngắm trời mây và ngắm bọn cá ham ăn phía dưới . Nhắc nhỏ chị em đi chợ nếu sợ thì chọn cá bằng cách nhìn mắt bọn cá. Bọn cá nào mắt to, lồi đích thị là cá cầu tõm vì tụi nó vừa ham ăn và ham nhìn "của lạ" phía trên đầu tụi nó nữa
-----------------------------------------------
...và bây giờ là LiveShow CầuCá của tui nờ...tèn tèn ten..
lịch lãm Cầu Cá
thả hồn "phiêu" cùng Cầu Cá
duyên dáng điệu đàng bên Cầu Cá
"thăng hoa" cùng Cầu Cá
( kết hợp với tuyên truyền đội Nồi Cơm Điện )
điểm tin thời sự bên Cầu Cá
lo lắng chứng khoán bên Cầu Cá
và cuối cùng là chút suy tư về tương lai, sự nghiệp, tình cảm
vẫn là bên...cây Cầu Cá
Tiếc là miệt này chưa có wifi, hem tui tui vừa "giải quýêt", vừa lướt web nghe nhạc online đỡ bùn dzồi..héhé
( bài viết có sử dụng nguồn thông tin của bạn Lê Anh Tuấn -Bộ môn Kỹ thuật Môi trường và Tài nguyên nước Khoa Công nghệ, trường Đại học Cần Thơ và hình ảnh cầu cá serch trên Google)
Cảm Ơn, Xin Chào và Hẹn Gặp Lại Pàkon Nhé!!!
Ở vùng nông thôn miền Tây Nam Bộ, bạn dễ dàng gặp hình ảnh cái cầu cá.
rong ngôn từ, tiếng Việt và tiếng Ăng-lê, có nơi gọi là cầu cá (fish-pond toilet), có nơi gọi là cầu tõm, cầu lửng, cầu treo (overhung toilet), có nơi gọi là nhà vệ sinh, cầu tiêu, nhà xí, WC, toilet trên sông/kênh (river/canal toilet). Tuy nhiên, tên gọi cầu cá phổ biến hơn hết - tui cũng thik cái tên này...
( con người hòa mình vào thiên nhiên và trời đất )
Đó là một cái cầu tiêu kiểu tạm bợ gồm một khung che gác trên bốn cây cọc cắm lơ lửng trên ao cá hoặc sông rạch và nối với đất liền bằng một cái cầu nhỏ.
Vật liệu làm cầu thì rất đa dạng, kiểu "có gì xài nấy". Cầu và cọc đỡ có thể là một khúc cây gòn sống, các nhánh cây tre tầm vông, hoặc các thanh gỗ hoặc sang hơn là mấy thanh cọc bằng bê tông cốt thép.
Còn "nhà cầu" thì thực chất là cái vành che cao vừa đủ, chừng bằng hoặc nhích hơn đầu gối người lớn một chút. "Nhà cầu" có thể là cái thùng phuy cắt ngang khoảng 1/3 chiều cao, hoặc bốn tấm ván gỗ hoặc mấy tấm tôn kẽm ghép lại, nghèo hơn thì che chắn bằng lá dừa nước hoặc bất kỳ vất liệu phế thải nào lượm lặt được.
Nhà nào sang một chút thì làm thêm mái che phía trên để che nắng tránh mưa. Cầu cá trông xa xa giống như một nhà sàn nhỏ hoặc một nhà thủy tạ cỏn con, không có sàn đáy...
Dễ dàng và đơn giản, người đi cầu cứ việc bước qua cầu dẫn, ngồi vào nhà cầu và cứ tự nhiên ngồi cầu lơ lửng trên không trung và vô tư xả xuống cầu các chất thải trong người xuống "thể giới dưới chân mình".
Phía dưới ao, người dân thường nuôi cá vồ, cá tra, cá trê phi,... để chúng "tận dụng" chất thải người và qua một quá trình biến đổi sinh học - hoá học phức tạp (mà còn lâu các nhà khoa học làm được) thành một dạng chất đạm, chất béo mới trong cơ thể sống của chúng.
Người đi cầu có thể ngồi ngắm mây trời thoáng đãng, hít cái không khi thôn dã, đọc nhật báo hoặc ngó xuống đàn cá tranh nhau các thứ "rơi rớt" của mình . Xả xong "bầu tâm sự", người ta chỉ việc nhẹ nhàng xài giấy báo, giấy Kiss Me hoặc thậm chí xài lá chuối khô hoặc lá vú sữa để "làm sạch" và đi ra mà không phải bận tâm dội cầu gì cả. Bạn nên mặc quần rộng và nhẹ khi đi cầu cá ...
( tui ko thik kiểu này, ai đứng sau lưng thấy hết )
Có lẽ không sao biết được ai là người đầu tiên phát minh ra kiểu nhà cầu này.
Thật ra, cầu cá là một bước tiếp nối các kiểu "cầu tõm" trên sông và trên thuyền ghe. Dân Việt mình trong quá trình Nam tiến, cứ đi dọc theo chiều dài đất nước, dừng chân lại ở những nơi có nguồn nước, bờ biển, dòng suối, cửa sông...
Phương tiện đi xuống miền Nam chủ yếu là ghe xuồng, sống trên ghe, ăn uống, sinh hoạt trên ghe và cũng thải xuống nước từ chiếc ghe xuồng của mình. Khi lên bờ làm nhà định cư, dân mình vẫn còn mang theo tập quán đó... mà làm nên cái cầu cá. Chữ "cầu" dùng lập đi lập lại... Một số nhà văn, nhà báo còn coi đi cầu cá như một đặc thù văn hóa sông nước Nam bộ ...
Hỏi, sao bà con thích xài cầu cá quá vậy? Ai nấy đều cười, giải thích gọn lại như thế này:
1. phần đông nông dân đều nghèo, nhà ở không đủ chắc chắn, con cái không đủ tiền học thì lấy đâu có đủ tiền để mua vật liệu làm một nhà cầu hợp vệ sinh
2. họ ưa sự tự do thoáng mát, ít ai chịu nhốt mình trong bốn bức vách chật hẹp hôi hám và ruồi bọ
3. việc nuôi cá để "xử lý chất thải người" như là một nguồn thu nhập phụ mà ít đầu tư vốn
4. loại cầu này không cần phải dội nước nhiêu khê, và cuối cùng một số người xem chỗ đi cầu là nơi "gặp gỡ, giao lưu" nói chuyện với người cùng xóm hoặc là nơi thư giãn, xem cá tranh ăn...
Khá nhiều chuyện buồn cười quay quanh cái cầu cá!
Có một đoàn ca sĩ xuống một vùng nông thôn nọ diễn, trong đoàn có một cô ca sĩ "sao" đang lên, cô này bữa trước ăn uống sao đó, bụng dạ không ổn, bí chỗ mới chạy đến một cầu cá vồ bên đường . Trẻ con, đàn bà hay biết, kéo đến bu coi "ngôi sao ngồi ị" đông nghẹt . Cô này hoảng hốt, muốn đứng dậy nhưng kẹt nỗi cô đang bận cái quần Jean chật cứng, đứng lên thì ... khó kín. Ngặt quá, cô phải móc điện thoại di động gọi mấy người trong đoàn đến tiếp cứu, nhờ người đem tấm khăn lớn che kín cho cô này đứng dậy... kéo quần.
Một chuyện nữa, mấy thầy cô giáo trẻ xuống nông thôn dạy học, sáng sớm phải giải quyết vấn đề vệ sinh. Dù không hẹn nhau nhưng cả cô lẫn thầy đều gặp nhau một chỗ ngoài cầu cá. Mấy thầy, mấy cô sượng sùng ngồi quay mặt ra đường, học trò đi ngang qua, em nào cũng vòng tay cúi đầu: "Chào thầy ạ!", "Chào cô ạ!", còn mấy phụ huynh đi qua thì tự nhiên: "Ông thầy khoẻ chớ?", "Cô giáo dậy sớm dữ ha?" làm thật sự mấy cô thì đỏ mặt, mấy thầy lúng túng.
Nhưng sau đó quen dần, cái e thẹn, mắc cỡ cũng bớt đi vì ai trong làng cũng thấy bình thường...
Trẻ con Việt kiều, các ông Tây bà đầm lạ lắm với thứ cá dưới cầu. Họ không quen kiểu ngồi xổm như dân quê. Có ông Tây đi thử, vừa ngồi kiểu lom khom, vừa cười khùng khục, rồi mở máy chụp hình chụp lia lịa mấy con Catfish của Việt Nam.
Chẳng may cầu đột ngột gãy, có lẽ chịu không nổi cái thân hình sêm sêm 180 pounds, ông này té sụp xuống ao cá, la khóc ầm ĩ: "Help..., Help me!!!". Mấy đám con nít, thanh niên theo coi, vội vàng kéo ổng lóp ngóp lội vô bờ, cả quần áo, giấy tờ, máy ảnh,... đều ướt bẩn và hôi hám. Ông Tây này miệng cứ só rì, só rì liên tục rồi thanh kiu mấy đứa nhỏ giúp ổng lên bờ, dẫn đến lu nước bên hông nhà dội rửa áo quần chân tay. Dù hơi xót bụng vì lu nước mưa dành cho ăn uống mà ông Tây không biết cứ tự nhiên xối rửa, các bà già quê Nam bộ vẫn dễ dãi, còn chép miệng: "Tội nghiệp ... cái thằng Tây, ở bển đang sướng, qua đây đi cầu cá làm chi cho khổ vậy?". Đám sồn sồn mấy bà vừa kể chuyện, vừa vạch áo cho con bú tí, vừa ôm bụng cười, có biết ổng hét lên cái gì đâu?, "Té xuống hầm Cá dồ mà cứ la Heo Heo hoài !!!"...
Kể sơ sơ bi nhiêu đó đủ để pàkon mường tượng ra cái cầu cá nó đáng iu như thế nào. Cho nên bi giờ nhà dì tui mặc dù có toilet trong nhà nhưng tui vẫn thik ra ngồi cầu cá để ngắm trời mây và ngắm bọn cá ham ăn phía dưới . Nhắc nhỏ chị em đi chợ nếu sợ thì chọn cá bằng cách nhìn mắt bọn cá. Bọn cá nào mắt to, lồi đích thị là cá cầu tõm vì tụi nó vừa ham ăn và ham nhìn "của lạ" phía trên đầu tụi nó nữa
-----------------------------------------------
...và bây giờ là LiveShow CầuCá của tui nờ...tèn tèn ten..
lịch lãm Cầu Cá
thả hồn "phiêu" cùng Cầu Cá
duyên dáng điệu đàng bên Cầu Cá
"thăng hoa" cùng Cầu Cá
( kết hợp với tuyên truyền đội Nồi Cơm Điện )
điểm tin thời sự bên Cầu Cá
lo lắng chứng khoán bên Cầu Cá
và cuối cùng là chút suy tư về tương lai, sự nghiệp, tình cảm
vẫn là bên...cây Cầu Cá
Tiếc là miệt này chưa có wifi, hem tui tui vừa "giải quýêt", vừa lướt web nghe nhạc online đỡ bùn dzồi..héhé
( bài viết có sử dụng nguồn thông tin của bạn Lê Anh Tuấn -Bộ môn Kỹ thuật Môi trường và Tài nguyên nước Khoa Công nghệ, trường Đại học Cần Thơ và hình ảnh cầu cá serch trên Google)
Cảm Ơn, Xin Chào và Hẹn Gặp Lại Pàkon Nhé!!!
) ^^